Autorem Pomnika Syrenki Warszawskiej z Rynku Starego Miasta jest znany rzeźbiarz austriackiego pochodzenia , urodzony w Warszawie, profesor Szkoły Sztuk Pięknych – Konstanty Hegel.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/KonstantyHegel_Grob_00003-683x1024.jpg)
Grób na Starych Powązkach
Kwatera 177, rząd 1, miejsce 24
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/KonstantyHegel_Grob-1024x770.jpg)
„Grób Konstantego Hegla (materiał nagrobka – piaskowiec)
z marmurowym popiersiem mistrza”
Stare Powązki – kwatera 177, rząd 1, miejsce 24
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019
Wszystko zaczęło się od projektu bardzo ważnego dla Warszawy architekta – Henryka Marconiego, autora pierwszych wodociągów warszawskich.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/Henryk_Marconi_1-777x1024.jpg)
Rys. Polkowski Józef Tadeusz Ryt. Styfi Jan
Tygodnik Illustrowany. 1863, T.7 nr 186, s. 149
Źródło: Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/HenrykMarconi_Grob-681x1024.jpg)
Stare Powązki – kwatera 177 WPROST, rząd 5, miejsce 9/10
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019
Projekt ten zakładał wybudowanie szeregu wodotrysków w najbardziej reprezentacyjnych miejscach XIX wiecznej Warszawy.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/Pierwsze_wodociagi02-1024x765.jpg)
Źródło: Biblioteka Narodowa
Pomnik Syreny Warszawskiej wraz z wodotryskiem postanowiono umieścić na Rynku Starego Miasta.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/Pierwsze_wodociagi01-1024x723.jpg)
Cynkowa rzeźba Konstantego Hegla została odlana w warszawskim zakładzie Karola Juliusza Mintera.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/KarolJuliuszMinter-801x1024.jpg)
Tygodnik Illustrowany. 1892, Seria 5, T. 6 nr 138, s. 125
Źródło: Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa
Ustawiono ją w 1855 roku w centralnej części ogromnego targowiska, które wówczas znajdowało się na Rynku Starego Miasta.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/di36736.jpg)
Źródło: Muzeum Narodowe w Warszawie
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/0002-1024x702.jpg)
Źródło: Biblioteka Narodowa
Początkowo rzeźba była na sztucznej skale wyłaniającej się po środku basenu z wodą. Konstanty Hegel stworzył Syrenkę Warszawską na wzór meluzyny, z podwójnym ogonem, mieczem w prawej i tarczą w lewej ręce. To właśnie podwójny ogon sprawił, że rzeźba stała się bardzo wyjątkowa.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/DSC_3350_00006-681x1024.jpg)
(Muzeum Warszawy)
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019
Warte uwagi jest, że był to pierwszy pomnik warszawskiego herbu. Niestety rzeźba Syrenki Warszawskiej była zupełnie niewidoczna wśród dużej ilości otaczających ją straganów.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/LCSyena-1024x756.jpg)
Źródło: Library of Congress Prints and Photographs Division Washington, D.C. 20540 USA
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/WarszawskaSyrenka02-1024x649.jpg)
Źródło: Biblioteka Narodowa
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/RynekStaregoMiasta-1024x645.jpg)
Wydawnictwo K. Wojutyńskiego.
Źródło: Biblioteka Narodowa
Stare Miasto w Warszawie było bardzo zaniedbane. Na początku XX wieku renowacją tej części Warszawy zainteresowało się Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/Rynek_Starego_Miasta_1912-1024x657.jpg)
Wydawnictwo K. Wojutyńskiego
Źródło: Biblioteka Narodowa
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/IS_PAN_BR0000007287_Pomnik_Syreny-1024x706.jpg)
Autor zdjęcia: Kalinowski Zdzisław
Fotografia wykonana do 1914 roku.
IS_PAN_BR0000007287
(reprodukcja pozytywu ze Zbiorów Fotografii i Rysunków Pomiarowych Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk/ d. zbiory TONZP nr R-11669)
Zamieszczono za zgodą Instytutu Sztuki PAN
W celu dalszego wykorzystania należy kontaktować się z Instytutem Sztuki PAN
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/Syrenka_RynekStareMiasto-1024x655.jpg)
Źródło: Biblioteka Narodowa
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/Rynek_Starego_Miasta_w_Warszawie_przed_1914-1024x651.jpg)
Źródło: Wikipedia
Jeszcze przed 1914 rokiem targowisko zostało przeniesione na Mariensztat.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/WarszawskaSyrenkaStareMiasto-1024x638.jpg)
Zdjęcie z pocztówki wykonano około 1914 roku.
Źródło: Biblioteka Narodowa
Pomnik został przebudowany, a rzeźba otrzymała zupełnie nowy cokół z piaskowca. Wokół niej zbudowano ośmiokątny betonowy basen, który otoczono łańcuchem.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/di24075.jpg)
Źródło: Muzeum Narodowe w Warszawie
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/RynekStaregoMiastaSyrena-1024x650.jpg)
Pocztówka przed 1928 rokiem.
Źródło: Biblioteka Narodowa
Warszawa jest miastem, gdzie na przestrzeni wielu lat swoje miejsce zmieniały budynki, kościoły, fontanny oraz pomniki. Ilość przesuwanych, obracanych i przenoszonych obiektów czyni nasze miasto wyjątkowym nie tylko w skali europejskiej, ale także światowej. Tak też się stało z pomnikiem Syreny Warszawskiej Konstantego Hegla. Swoją pierwszą podróż pomnik odbył w 1928 roku. W związku z akcją upiększania Starego Miasta monument został przeniesiony do magazynu Wydziału Technicznego Zarządu Miejskiego, który znajdował się pod mostem Księcia Józefa Poniatowskiego.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/RynekStaregoMiasta_1929-1024x645.jpg)
Źródło: Biblioteka Narodowa
W pobliżu magazynu znajdował się Klub Sportowy Pracowników Miejskich „Syrena”.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/KlubSportowySyrenaNAC-1024x724.jpg)
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
W 1929 roku pomnik Syrenki Warszawskiej Konstantego Hegla ustawiono na terenie tego klubu. Rzeźbę umieszono na cokole z piaskowca, który pochodził z rozebranego soboru św. Aleksandra Newskiego, a tak naprawdę budowli jaka po nim pozostała. Po zajęciu Warszawy Prusacy stworzyli w nim kościół garnizonowy dla wojska pod wezwaniem Henryka II. A po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nigdy nie pełnił już swojej dawnej funkcji.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/RozbiorkaDawnegoSoboru-1024x761.jpg)
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Zespół: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji
Sygnatura: 1-U-7044-1
Nie należy mylić pomnika Syreny Warszawskiej Konstantego Hegla z pomnikiem autorstwa Ludwiki Nitschowej, który został odsłonięty w 1939 roku i w przeciwieństwie do omawianego lokalizacja jego do dzisiaj nie uległa zmianie. Przez okres okupacji hitlerowskiej obydwa pomniki znajdowały się nad warszawską Wisłą. Trzeba pamiętać, że w 1944 roku wzdłuż Wisły przebiegała linia frontu, która paradoksalnie uchroniła obydwa monumenty od całkowitego zniszczenia. W czasie walk podczas II wojny światowej od pomnika Syrenki Warszawskiej Konstantego Hegla zostały oderwane tarcza, lewa ręka i miecz.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/MPWIN2812-1024x678.jpg)
Autor zdjęcia: Eugeniusz Haneman
Źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego
Nr inwentarzowy: MPW-IN/2812
Zamieszono za zgodą Muzeum Powstania Warszawskiego
W celu dalszego wykorzystania należy kontaktować się z Muzeum Powstania Warszawskiego
Po zakończeniu wojny posąg poddano renowacji w pracowni Braci Łopieńskich, gdzie obok uzupełnienia oderwanych elementów, załatano liczne dziury po pociskach. Cynkową powierzchnię pokryto warstwą fosforobrązu, który jest odporny na ścieranie i zgniatanie. W 1951 roku pomnik Syrenki Warszawskiej ustawiono w Centralnym Parku Kultury i Wypoczynku (obecnie Park im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego).
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/08/Postument_01-1024x681.jpg)
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/08/Postument_02-1024x681.jpg)
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019
Pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia w wyniku aktu wandalizmu Syrence oderwano miecz i uszkodzono jej fakturę. Było to impulsem do przeniesienia pomnika z powrotem na Stare Miasto. Kolejną lokalizacją pomnika stało się miejsce dawnej Wieży Marszałkowskiej, która przed rozebraniem na początku XIX wieku znajdowała się w północno-wschodnim narożniku murów obronnych Starej Warszawy.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/Zygmunt_Vogel_Wieza_Marszalkowska-1024x656.jpg)
Widok Wieży Marszałkowskiej i szpitala Św. Łazarza
W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie,
sygnatura Rys.Pol.11240
© Copyright by Ligier Piotr/Muzeum Narodowe w Warszawie
Zamieszczono za zgodą Muzeum Narodowego w Warszawie
W celu dalszego wykorzystania należy kontaktować się z Muzeum Narodowym w Warszawie
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/PomnikSyrenyWiezaMarszalkowska-1019x1024.jpg)
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Zespół: Archiwum Grażyny Rutowskiej, sygnatura: 40-W-193-8
Odsłonięcia naprawionego monumentu dokonano w 1972 roku. Rzeźbę Syrenki ustawiono na kamiennej przyporze Baszty Marszałkowskiej. Niestety kolejne miejsce nie było zbyt szczęśliwe, w związku z kolejnymi aktami wandalizmu tego XIX wiecznego zabytku. Znowu rzeźba straciła swój miecz.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/Syrenka_Wieza-1017x1024.jpg)
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Zespół: Archiwum Grażyny Rutowskiej, sygnatura: 40-W-200-11
W latach 80 XX wieku w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej pokryto rzeźbę warstwą brązu. W wyniku powtarzających się dewastacji postanowiono pomnik przenieść w jego pierwotne miejsce tj. na Rynek Starego Miasta. 12 grudnia 1999 roku odbyła się oficjalna uroczystość odsłonięcia pomnika według projektu Marii i Jana Mazurów oraz Anny i Krystiana Jarnuszkiewiczów. Zabytkowa Rzeźba Syrenki Warszawskiej autorstwa Konstantego Hegla została ustawiona na granitowym cokole w okrągłym basenie.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2020/08/Syrenka_Warszawska_2000-1024x671.jpg)
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2000
Nie jest to jednak ostatnia lokalizacja tego wspaniałego dzieła.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/DSC_3332_00001-1024x681.jpg)
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019
W maju 2008 roku oryginał przeniesiono do Muzeum Historycznego m. st. Warszawy (obecnie Muzeum Warszawy), a na Rynku Starego Miasta ustawiono kopię.
![](https://bedeker.waw.pl/wp-content/uploads/2019/07/DSC_3336_00004-681x1024.jpg)
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019
Z perspektywy czasu była to słuszna decyzja, gdyż już w 2009 roku kopia została uszkodzona przez wandala, który doczepił rzeźbie wąsy i wygiął miecz.
Rafał Adrian Kraszewski