Cmentarz Powązkowski. Brama św. Honoraty

---

Brama św. Honoraty na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie powstała dużo później niż sama wspomniana nekropolia. Wybudowano ją w 1915 roku według projektu znanego rzeźbiarza Leopolda Wasilkowskiego.

---

---

Według „Przewodnika po Warszawie i okolicy z planem miasta” z 1911 roku autorstwa Wiktora Gomulickiego i Józefa Stanisława Sobieszczańskiego wcześniej w tym miejscu funkcjonowała „brama druga” , która była głównym wejściem na cmentarz. Znajdowała się ona na przeciw „Domu przedpogrzebowego” , w którym funkcjonowała kancelaria cmentarna. Budynek ten zamieszkiwali nadzorca, kapelani oraz niższa służba. W oficynach odnaleźć można było sprzęt i narzędzia niezbędne do chowania zmarłych, wozownie na karawany, a także stajnie obsługi pogrzebowej.

---

---

Brama św. Honoraty została ufundowana przez lekarza Mieczysława Landsberga, który w ten sposób postanowił upamiętnić swoją przedwcześnie zmarłą żonę Honoratę ze Zwolińskich Landsberg. Informuje nas o tym umieszczony od strony cmentarza napis.

---

---

15 lat wcześniej tj. 8 lipca 1900 roku został pobłogosławiony związek małżeński Mieczysława Landsberga i Honoraty ze Zwolińskich. Uroczystość odbyła się w kościele Ewangelicko-Augsburskim w Moskwie. Dowiadujemy się o tym wydarzeniu z „Kurjera Warszawskiego”.

---

---

Było to drugie małżeństwo Honoraty. Pierwszym jej mężem był Ludwik Jeziorowski. Z „Kurjera Warszawskiego” z dnia 9 lipca 1869 roku dowiadujemy się, że Honorata Zwolińska była córką Ryszarda i Teofili z Habrowskich.

---

---

Ludwik Jeziorowski był właścicielem fabryki rękawiczek mieszczącej się przy Nowym Świece.

---

---

Ich związek małżeński został pobłogosławiony w katedrze św. Jana oraz w kościele ewangelicko-augsburskim.

---

Niedługo później Honorata Jeziorowska ze Zwolińskich urodziła syna Józefa Jeziorowskiego. Niestety chłopiec zmarł 6 października 1881 roku w wieku 12 lat, o czym dowiadujemy się z „Kurjera Warszawskiego”.

---

---

Syn Honoraty został pochowany na cmentarzu Powązkowskim

---

Honorata podczas trwania związku z Mieczysławem Landsbergiem nie zapomniała o swoim zmarłym synu. W rocznice śmierci Józefa Jeziorowskiego przekazywała datki w celu uczczenia jego pamięci. Ten fakt został odnotowany na łamach „Kurjera Warszawskiego”.

---

---

Na przestrzeni lat wszystkie ogłoszenia zostały zamieszczone na łamach „Kurjera Warszawskiego” w pobliżu daty 6 października.

---

---

Grób chłopca odnajdziemy w kwaterze KLIN (rząd 8, miejsce 1,2). Na nagrobku widnieje inskrypcja „Grób Rodziny Ludwika Jeziorowskiego”.

---

---

W 1864 roku Honorata wraz z matką Teofilą były więzione na cytadeli warszawskiej. Dowiadujemy się o tym ze sztambucha zesłanego na Syberię Wiktora Urbańskiego.

---

---

---

Honorata i Mieczysław Landsberg byli znani ze swojej dobroczynności.

---

---

Honorata Landsberg zmarła 25 stycznia 1915 roku. Pochowano ją w katakumbach na cmentarzu Powązkowskim.

---

---

W „Kurjerze Warszawskim” z dnia 27 stycznia 1915 roku odnajdujemy nekrolog poświęcony Honoracie Landsberg.

---

---

O śmierci Honoraty Landsberg dowiadujemy się również z kroniki żałobnej „Gazety Warszawskiej” z dnia 28 stycznia 1915 roku.

---

---

Niedługo później podobny los spotkał pogrążonego w żalu Mieczysława Landsberga.

---

---

---

Zmarł on 1 lipca 1916 roku. Tak jak jego małżonka, również został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w katakumbach.

---

---

Między innymi z Tygodnika Ilustrowanego „Echo Polskie” dowiadujemy się, że Mieczysław Landsberg po swojej śmierci zapisał potężny spadek na rzecz Polskiej Macierzy Szkolnej.

---

---

Brama została wykonana przez znany warszawski zakład kamieniarski Jana Rudnickiego. Została wzniesiona z bloków piaskowca. A rzeźbę rycerza wykonano z wapienia pińczowskiego.

---

---

Dzieło Leopolda Wasilkowskiego było szeroko opisywane w ówczesnej prasie.

---

---

---

Wchodząc na cmentarz, na lewym filarze bramy odnajdziemy podpis mistrza.

---

---

Brama jest strzeżona przez rzymskiego rycerza w hełmie z pióropuszem, który trzyma w rękach potężny miecz i tarczę. Wojownik odziany jest w togę, charakterystyczny rzymski ubiór.

---

---

Na rękojeści miecza widzimy napis IHS będący chrystogramem (symbolem Jezusa Chrystusa). Właściwie jest to pochodzący z języka greckiego akronim (IHΣ) imienia Jezus (IHΣΟΥΣ).

---

---

Z drugiej strony rękojeści odnajdujemy monogram Maria.

---

---

Miecz jest częściowo opleciony przez martwego węża co symbolizuje zwycięstwo dobra nad złem.

---

---

---

Na tarczy widnieje oko opatrzności w trójkącie symbolizującym Trójcę Świętą. Całość jest opleciona koroną cierniową będącą atrybutem męczeństwa Jezusa Chrystusa.

---

---

Powyżej dostrzegamy gołębia, który jest symbolem Ducha Świętego.

---

---

W dolnej części tarczy widzimy trzy gwoździe – symbol męki Pańskiej.

---

---

Na prawym filarze znajduje się żałobny wieniec ze wstęgą. W jego środku odnajdujemy kolejny chrystogram składający się z dwóch pierwszych liter greckiego słowa Chrystus (ΧΡΙΣΤΟΣ). Jest to jeden z najstarszych chrystogramów używany przez chrześcijan.

---

---

W górnej części bramy (od strony cmentarza) widnieje wąż zjadający swój ogon (Uroboros). Jest to symbol nieskończoności, końca stanowiącego początek.

---

---

Poniżej odnajdziemy napis „ROKU M CM XV”, co stanowi 1915 rok.

---

---

Stróżówka została ozdobiona klepsydrą ze skrzydłami. Klepsydra to symbol przemijania, zaś skrzydła stanowią atrybut lekkości, umiejętności latania. Całość oznacza wędrującą duszę zmarłego do nieba.

---

---

Poniżej widzimy płaskorzeźbę, która przedstawia postacie uczestniczące w starożytnym pogrzebie greckim.

---

---

Boczne ściany stróżówki są ozdobione wieńcami.

---

---

Rycerz pilnuje wejścia do świata zmarłych, gdzie pamięć o tych co odeszli jest nadal żywa i trwa razem z nami.

---

---

Brama św. Honoraty to przepiękny zabytek, z którym związana jest tragiczna historia wielkiej miłości.

Rafał Adrian Kraszewski