Zabytek Zadbany – RAFAŁ ADRIAN KRASZEWSKI

Budynek przy ul. Czarnieckiego 49 w Warszawie.
fot. Rafał Adrian Kraszewski 2019

Na warszawskim Żoliborzu przy ulicy Stefana Czarnieckiego 49 odnajdziemy „Zabytek Zadbany”. Jest to budynek Zespołu Szkół Specjalnych nr 100 w Warszawie.

Ten modernistyczny gmach został wzniesiony w latach 1930-1934 według projektu Jana Koszyc Witkiewicza. Budynek powstał w duchu stylu narodowego z elementami dworkowymi.

Pierwotnie mieściły się w nim Przedszkole oraz Prywatna Koedukacyjna Szkoła Powszechna „Rodziny Wojskowej”. Od 1 sierpnia 1944 roku w budynku funkcjonował Szpital Polowy nr 104, który znalazł się pod silnym ostrzałem. Na elewacji pozostały ślady w postaci ponad trzech tysięcy postrzelin.

Te rany pamięci są świadkiem zaciętych walk z okresu Powstania Warszawskiego. Budynek przetrwał okres II wojny światowej. Obok bryły zachował się bogaty detal architektoniczny, który został wykonany z cegły klinkierowej.

W 1949 roku pod kierunkiem Jana Koszyc Witkiewicza podwyższono salę gimnastyczną. W 1991 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków pod nr 1451-A. Niestety jeszcze kilka lat temu elewacja była w bardzo złym stanie zachowania. W 2016 roku rozpoczęto prace konserwatorskie.

Mając świadomość ogromnej wartości historycznej ubytków konserwatorzy stanęli przed ogromnym wyzwaniem. Zachowanie wszystkich ran pamięci nie byłoby racjonalnym rozwiązaniem, gdyż tynk stanowi element zabezpieczający cegłę przed czynnikami atmosferycznymi. W rezultacie podczas prac remontowo-konserwatorskich wyeksponowano ponad tysiąc postrzelin. Pozostałe zostały zabezpieczone i zatynkowane.

Jest to wzorcowy przykład jak należy postępować z obiektem zabytkowym. Słowo wyjaśnienia skąd określenie „Zabytek Zadbany”. Tablice „Zabytku Zadbanego” otrzymują obiekty nagrodzone i wyróżnione w konkursie pod tą samą nazwą. Nadzór nad Konkursem w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego sprawuje Generalny Konserwator Zabytków. Konkurs ma na celu promocję właściwej opieki nad zabytkami – prowadzonych wzorowo prac badawczych, konserwatorskich, rewaloryzacyjnych i adaptacyjnych, a także systematycznych działań na rzecz właściwego utrzymania zabytków.